piątek, 18 lutego 2011

Zagubiona droga

Niedawno obejrzałem po raz pierwszy film "Zagubiona autostrada" Davida Lyncha. To co rzuciło mi się w oczy (w mózg?) to podobieństwo tego filmu do późniejszego "Mulholland Drive". Obydwa te filmy łączy niesamowita atmosfera i pozorny brak logiki. Jednakże ten brak logiki ma miejsce tylko jeśli się nie potrafi się w sposób elastyczny myśleć o czasie.
Ludzie przywykli do liniowego czasu, do prostego ciągu przyczynowo-skutkowego. Jednak w tych filmach następuje zaburzenie tego myślenia. W obydwu tych filmach przyczyny są jednocześnie skutkami, które jednocześnie są przyczynami. Gdy się w ten sposób spojrzy na te filmy, to stają się w pełni logiczne, a każdy element okazuje się wyjaśniony w samym filmie.
Kolejnym wspólnym elementem łączącym te filmy jest rozdwojenie niektórych bohaterów. Przez rozdwojenie rozumiem to, że jedna postać jest jednocześnie dwiema postaciami, czego sama postać praktycznie do końca filmu nie wie. Jest to skutek zaburzenia liniowości ciągów przyczynowo-skutkowych i jednocześnie może być potraktowane jako przyczyna tego zaburzenia. Takiego rozdwojenia doświadczają w obydwu filmach pary (pary, co ważne, również w znaczeniu kochanków): w "Mulholland Drive" są to Betty z Ritą a w "Zagubionej autostradzie" jest to Renee/Alice z Fredem/Petem.
Jest jeszcze jeden szczególny element łączący te dwa filmy: spersonifikowane zło w postaci upiornie uśmiechniętych, starszych ludzi. Dodatkowo w jednym i drugim filmie bohaterowie nieświadomie sami ich zapraszają to zło do swojego życia. Nie jest przedstawione w jaki sposób to robią (może są to ukryte pragnienia i plany bohaterów). Jednak jednoznacznie jest zasugerowane, że to główni bohaterowie są winni swojemu cierpieniu i pojawieniu się zła. W "Zagubionej autostradzie" tajemniczy człowiek wprost wypowiada zdanie, że Fred sam go zaprosił.
I ostatnia rzecz: w tytule obydwu filmów występuje droga, a na początku filmów jedziemy tytułowymi drogami, by w przyjemny intelektualnie sposób zagubić się w atmosferze tych filmów.