Yesterday

Danny Boyle jest jednym z moich ulubionych reżyserów. Bardzo lubię sposób w jaki filmuje opowieści, rozumiem jego wrażliwość filmową - obraz, dobierana muzyka, sposób opowiadania.

Po obejrzeniu filmu "Yesterday" nie dziwię się, że chciał sfilmować ten scenariusz. Pomysł prosty i zabawny: usunąć ze świata jakiś (jakieś) element(-y) w taki sposób, że tylko główny bohater lub niewielka liczba osób wie, że czegoś brakuje. Wariacji tego pomysłu powstało już wiele: z takiego pomysłu można stworzyć komedię albo horror, albo film s-f itd. Z różnych wcześniejszych iteracji, utkwił mi w głowie jeden film: "Było sobie kłamstwo" - tam jedna osoba na świecie znała kłamstwo (potrafiła kłamać) a inne nie. Tamten film też był komedią.
Zarówno w film "Yesterday" jak i "Było w sobie kłamstwo" mają mnóstwo humoru - humoru opartego na szczerości i dystansie do siebie. Akceptowania tego, że świat i życie jest często tak absurdalne, że pozostaje tylko z tego się śmiać. Nawet jeśli jest to śmiech trochę przez łzy. Nawet jeśli to co śmieszne nas boli. Mi osobiście bardzo odpowiada takie szczere poczucie humoru. Pozwala na poczynienie wielu ciekawych obserwacji na temat współczesnego świata, społeczeństwa i ludzi.

Oglądając filmy Danny'ego Boyle'a i wiedząc, że reżyserując ceremonię otwarcia Igrzysk Olimpijskich w 2012 roku zaprosił tam m. in. Mike'a Oldfielda, mogę podejrzewać, że jego wrażliwość muzyczna nie jest daleka od mojej. Ja też uważam, że świat bez Beatlesów byłby smutniejszy i gorszy a muzyka dzisiejsza bez nich na pewno nie byłaby taka sama. Zatem jest ten film jednocześnie hołdem dla tego zespołu. Hołdem, który przypomina najwspanialsze piosenki Beatlesów. Przypomina też miejsca, które inspirowały Beatlesów do ich napisania, m. in. piękna scena, gdy główny bohater odwiedza Liverpool, by sobie lepiej przypomnieć słowa piosenek, by móc poczuć o czym ma śpiewać.

Bardzo podoba mi się też szczery wątek dotyczący czym tak naprawdę jest świat wielkiej muzyki: jest przede wszystkim światem biznesu, nakierowanym na  zarabianie pieniędzy i tworzenie produktu, który w tym przypadku jest czymś więcej niż kolejną rzeczą na półce w sklepie. Jest muzyką, która wpływa też na dusze milionów (miliardów) ludzi. A aby tworzyć naprawdę piękną muzykę trzeba mieć w sobie coś więcej, trzeba mieć w sobie ten nieuchwytny talent.

Wspaniale zostało to przedstawione w tym filmie, zarówno w postaci głównego bohatera, który pomimo swojej miłości do muzyki tego talentu nie ma wiele, jak i bogatej producentki, której rozbrajająca szczerość powoduje, że była dla mnie sympatyczna, pomimo jej celów ukierunkowanych wyłącznie na zarabianie i niezbyt przyjemny charakter.

Wspaniałym pomysłem było też umieszczenie w filmie postaci Eda Sheerana, który grał tam samego siebie. Scena, w której dobrze znany i do tego jeden z najlepszych współczesnych muzyków gra siebie i poprawia piosenki Beatlesów (których w filmie nie zna) jest po prostu znakomita. Wszystkie pozostałe sceny z Sheeranem też są znakomite: on jako koncertujący artysta czy też po prostu zwykły człowiek, który wypatrzył "talent" słysząc po raz pierwszy jedną z klasycznych piosenek zespołu z Liverpoolu.

W filmie nie zabrakło też wątku miłosnego, który jest jednym z najbardziej sympatycznych i ciepłych wątków miłosnych jakie widziałem ostatnio w kinie.

I na koniec jeszcze umiejętności reżyserskie Danny'ego Boyle'a oraz aktorów. Film jest znakomicie i wspaniale zagrany. Jest pełen pięknych ujęć: zarówno tych w poetyce realistycznej jak i symbolicznej. Bardzo lubię ten styl opowiadania w filmach Boyle'a - to jak przedstawia alternatywne stany umysłu, wizje w postaci ujęć z idealnie dobranym gradowaniem kolorów, czy zniekształceniami obrazu, czy symbolicznymi ujęciami, obrazami czy nawet latającymi napisami itd.

Będę teraz z niecierpliwością czekał wydania filmu na Blu-Ray aby móc go jeszcze wiele razy obejrzeć. I mam nadzieję, że będzie też na płycie wiele dodatków, bo fascynuje i intryguje mnie proces twórczy, który przyczynił się do powstania tego filmu. Filmu, który jest mi bliski na wielu poziomach i bardzo mi się podobał

Amerykańscy Bogowie (serial)

Serial "Amerykańscy bogowie" zachwycił mnie od pierwszych odcinków. Tak bardzo różnił się od wszystkich pozostałych, które w ostatnim czasie oglądałem. Różnił się zarówno treścią jak i wizualnie. Jest to serial pełen znaczeń i wspaniałej zabawy w rozpoznawanie odniesień do różnych mitologii. Wspaniały serial dla erudyty ale nie tylko. Po prostu im więcej się zna mitologii różnych regionów świata tym lepiej można ocenić i docenić bohaterów tego serialu. Do tego jest przepiękny i oszałamiający wizualnie, i wspaniale zagrany: Ian McShane jako "Pan Środa" jest niesamowity i genialny. Lecz nie tylko on. W pamięci też zostają znakomicie zagrane role Laury Moon (Emily Browning), Mad Sweeney (Pablo Schreiber) czy Technicznegp Chłopica (Bruce Langley) i nie tylko te! Prawie wszyscy aktorzy prezentują znakomite, popisowe i zapadające w pamięć aktorstwo.

(uwaga mogą być spoilery)

"Amerykańscy Bogowie" to adaptacja powieści Neila Gaimana pod tym samym tytułem. Nie jest to bardzo wierna adaptacja (celowo!). Można powiedzieć, że jest zaktualizowana względem książki, która została napisana 18 lat wcześniej. Od razu chcę zaznaczyć, że moje wrażenia i opinie dotyczące serialu nie będą w żaden sposób odnosić się do powieści. Traktuję serial jako dzieło niezależne.

Serial opowiada o tym jak kolejni ludzie, którzy przybywali do Ameryki (w znaczeniu USA) przywozili ze sobą swoich bogów: Odyn, Bilquis, Ibis, Czernobog, Anubis, Anansi, Wiosna, Jezus(-owie)... Bogowie z czasem się zmieniali i dostosowywali do zmieniających czasów. Jednocześnie pojawiali się nowi amerykańscy bogowie: Pieniądze, Media, Technologia...

Aby istnieć i mieć się jak najlepiej bogowie potrzebują wyznawców o jak najsilniejszej wierze. Prowadzi to do konfliktu między starymi a nowymi bogami. Starzy bogowie chcieliby odzyskać dawną chwałę. O dążeniu do odzyskania dawnej chwały pod przywództwem Odyna opowiada ten serial. Nie jest to jednak jedyny temat. W serialu też jest miejsce na fascynujące opowieści z przeszłości: kim i czym byli dawni bogowie i jacy byli ludzie w nich wierzący.

Serial kipi wspaniałymi pomysłami dotyczącymi tego jak obecnie wyglądają starzy bogowie, czym się zajmują. Jest to jednocześnie sposób przekazania niebanalnych obserwacji społecznych. To czym są starzy bogowie i jacy są nowi jest pryzmatem tego jacy są ludzie teraz.

Przykład: w serialu jest wielu Jezusów, ponieważ wiara chrześcijańska ma wiele odłamów. Różni chrześcijanie różnie wierzą, w różny sposób okazują swoją wiarę, różne jej elementy są dla nich ważne.

Inny przykład: Media, które kiedyś były telewizją, radiem, kinem (są to rzeczy, które ludzie wielbią lub wielbili) się zmieniają w Nowe Media - internetowe media społecznościowe pełne obserwatorów, like'ów, followerów, szukania szybkiej, prostej rozrywki i sensacji. Nowe media są przedstawione jako upgrade starych co w pewnym momencie Techniczny Chłopiec komentuje: "i to ma być upgrade?". Ludzie, którzy szukają głębszych i ambitniejszych rozrywek na pewno zgodzą się z takim komentarzem.
Oglądając tą scenę pomyślałem jednocześnie, że z drugiej strony, gdyby nie nowe media, jakimi są strumieniowe telewizje (Netflix, Amazon Prime) to taki serial by nie powstał. To te nowe media pozwoliły na tworzenie ambitniejszych produkcji dla dorosłych ponieważ nie posiadają obecnych ograniczeń zwykłej telewizji: równania poziomu produkcji w dół (dla mniej wymagającego widza), cenzury itd.

Wspominałem już o wizualnym pięknie serialu. Ciekawie są stosowane wszelkie dostępne środki wizualne: różne proporcje obrazu zależnie od rodzaju sceny (2,35:1 dla przeszłości, 16:9 dla teraźniejszości), ujęcia w zwolnionym tempie, makrofotografia, wiele pięknie skomponowanych scen. Kilka ciekawych obrazów poniżej, choć nie oddają w pełni piękna tego serialu z powodu jakości zrzutów.

Totem z sekwencji tytułowej - nowi i starzy bogowie

Podróż do Wiosny - piękna zieleń, mnóstwo królików i (niewidoczne na tym zrzucie) przepiękne kolorowe kwiaty.

Nowe media - te wszystkie like'i itp. ;-P

Przykład przepięknej kompozycji obrazu nawiązującej do klasycznej sztuki malarskiej: symetria elementów, centralnie Odyn a w tle drzewo Yggdrasil

Pięknych i ciekawych ujęć jest o wiele więcej w tym wiele lepszych od tego co tu umieściłem. Pisząc ten wpis nie miałem czasu aby odszukać tych naprawdę najciekawszych przykładów pięknej kompozycji obrazu - 16 godzin serialu to dużo szukania.

Obrazy pochodzą z serialu "Amerykańscy Bogowie" i należą do posiadaczy praw autorskich. W momencie pisania tekstu prawa do dystrybucji w Polsce ma Amazon Prime. Zostały tu umieszczone zgodnie z prawem cytatu.

"Dumbo" Tima Burtona

Dawno nie oglądałem filmu o tak silnym emocjonalnym ładunku jak "Dumbo" Tima Burtona. Filmu, który pomimo swojego optymistycznego przesłania, jest tak przejmująco smutny.
Zawsze lubiłem filmy, reżyserowane przez Tima Burtona i ten nie jest wyjątkiem. Jest przepiękny wizualnie, szczególnie dla tych, którzy zauważają szczegóły: począwszy do uśmiechniętej lokomotywy po każdą postać cyrkowca, nawet znajdującego się całkowicie w tle. Do tego dochodzi jedna z lepszych ścieżek dźwiękowych skomponowanych przez Dannyego Elfmana od wielu lat.
Główna opowieść i treść może zostać oceniona jako naiwna, ale pod spodem jest  dużo niewypowiedzianego, przejmującego i smutnego realizmu. Uważny widz zobaczy m. in.: smutek strat po wojnie - rodzice, którzy nie wracają lub są poważnie ranni; efekty hiszpanki, która szalała na początku zeszłego wieku; efekty kryzysu, szalejąca bieda, gdzie każdy musi trzymać się wielu prac by wyżyć czy nawet się sprzedawać; kontrast wynikający z ogromnych nierówności społecznych; smutny fakt, że duża część społeczeństwa oczekuje prymitywnych rozrywek i z przyjemnością ogląda porażki innych lub innych wyśmiewa; brak szacunku dla zwierząt i dzieci - coś co przez te 100 lat znacznie się zmieniło ale pomimo tego ciągle jest dalekie od sytuacji idealnej.
Jestem przekonany, że jest jeszcze wiele rzeczy, których nie wymieniłem a które się dzieją w tym filmie. Nie są one w żaden sposób uwypuklone czy zwerbalizowane - te wszystkie opowieści są w tle i nieuważnemu widzowi mogą one umknąć. Dawno nie miałem okazji oglądać filmu tak intensywnie wypełnionego znaczeniami, że nie sposób wszystkich zapamiętać po jednym czy dwóch seansach.
Jednocześnie główny wątek jest bardzo prosty i przejrzysty. Samemu widząc te wszystkie smutne, realistyczne opowieści miałem nawet wątpliwości czy to odpowiedni film dla dzieci. Jednak moja 6-letnia córka bardzo chciała zobaczyć latającego słonia i film jej się bardzo podobał. Zachwycała się kolorowymi cyrkowymi scenami, była smutna razem ze słoniem, kibicowała dzieciom, które pomagały Dumbo a na koniec bardzo cieszyła się że Dumbo z mamą wrócili do swojego naturalnego środowiska a dobrzy bohaterowie założyli nowy rodzaj cyrku - współczesnego (dzisiejszego) cyrku, gdzie występują głównie ludzie a zwierząt jest niewiele lub nie ma wcale. Jestem przekonany, że jeśli obejrzy ten film ponownie jak będzie znacznie starsza zauważy wiele z tego co ja, pewne sceny inaczej zrozumie i ten film będzie dalej satysfakcjonującym przeżyciem dla niej. Jest to dobry kandydat na film, który rośnie z inteligentnym i wrażliwym widzem.

Mother!

(Tekst może zawierać spoilery)

Jest wiele horrorów o nawiedzonym domu. Większość z nich jest do siebie podobna i można dojść do wniosku, że trudno tutaj coś oryginalnego wymyślić. A jednak Darrenowi Aronofsky'emu to się udało w filmie "Mother!".
W typowym schemacie horrorów o nawiedzonych domach spokojna rodzina wprowadza się do takiego domu, w którym z czasem zaczynają się dziać zdarzenia nadprzyrodzone, najczęściej ktoś zostaje opętany a na koniec jest dużo walki o przetrwanie i czasami zdradzenie tajemnicy domu. Czasami zło zostaje pokonane a czasami nie - ale nie zmienia to znacznie schematu opowieści.

Film "Mother!" wyłamuje się z tego schematu na wiele sposobów. W typowym horrorze bohaterom grozi przede wszystkim fizyczne niebezpieczeństwo. W filmie Aronofsky'ego niebezpieczeństwo jest w praktyce czysto emocjonalne. Cała groza w tym filmie tworzy się na poziomie głębokiej empatii do głównej bohaterki.
Ażeby uzyskać efekt większego przywiązania i zrozumienia bohaterki reżyser przez cały film (poza dwiema scenami) pokazuje świat z punktu widzenia bohaterki. Kamera cały czas jej towarzyszy. Widzimy i wiemy tylko tyle co ona. Nie mamy wglądu w jej myśli (poza kilkoma symbolicznymi wizjami) ale dzięki znakomitemu aktorstwu Jennifer Lawrence dobrze wiemy co nasza (bezimienna) bohaterka czuje.

Wyjątkowa w tym filmie jest przemoc (typowa cecha horrorów) - tutaj to przemoc emocjonalna. Nie są to żadne wymyślne tortury. Są to rzeczy, które wydają się wprost banalne. Uczucie grozy i niebezpieczeństwa powoduje zakłócenie spokoju domowego przez obcych ludzi - niechcianych gości. Przy czym należy dodać, że są to goście niechciani przez bohaterkę. Jej mąż chętnie widzi ich we wspólnym domu. Do tego należy podkreślić, że Ci goście też nie są osobami, które w bezpośredni sposób sprawiają zagrożenie. Są po prostu irytujący przez swoje wścibstwo, nieposzanowanie prywatności i zwyczajów gospodarzy (bohaterki). Zachowują się beztrosko, bezczelnie jakby to był ich dom. Ale jednocześnie nie wydają się tego robić celowo.
Jednak dla naszej bohaterki jest to poważne naruszenie spokoju, którego nie może zaznać gdy tego potrzebuje. Co gorsze nie ma możliwości by pobyć we dwoje z mężem a jest to dla niej niezwykle ważne. Ona bardzo kochając męża potrzebuje takiej intymności bycia razem, tylko we dwoje, ale jest tego pozbawiona.
Co więcej, w sytuacjach konfliktowych, mąż bierze stronę gości a nie swojej żony. Nie chce też wyprosić ich z domu, mimo próśb żony. Jest to bardzo bolesna zdrada emocjonalna: brak oparcia w ukochanym w momencie gdy się tego bardzo potrzebuje. On, będąc pisarzem, tłumaczy to szukaniem inspiracji. Od dawna nic nie napisał i wydaje się desperacko szukać każdego możliwego źródła natchnienia.

W połowie filmu Ona zachodzi w ciążę, On znajduje inspirację. Kiedy jest blisko porodu On znów jest uwielbianym pisarzem, który z chęcią rozmawia ze swoimi fanami. Następuje wtedy eskalacja wcześniejszej sytuacji: brak spokoju domowego, tak potrzebnego bohaterce przed porodem i brak wsparcia męża. Zaczynają się dziać rzeczy nadprzyrodzone tylko potęgujące to przerażające, duszące uczucie. Z każdym raniącym bohaterkę zdarzeniem jej serce twardnieje, umiera (w znaczeniu uczuciowym)...

Po filmie można zadać sobie pytanie, czy do aktu twórczego rzeczywiście potrzebne są tak intensywne emocje? Czy trzeba je "wysysać" z innych?

Nie napiszę dokładnie o tym jaka nadprzyrodzona istota/moc objawia się na koniec. Jedno jest pewne: jej motywy są tak samo oryginalne (w kontekście horroru o nawiedzonym domu) jak i cały, znakomicie napisany, wyreżyserowany i zagrany film.

Film nie miał dobrych ocen widzów, nie zebrał też bardzo licznej publiczności. Pozostaje mi zgadywać, że dlatego, że typowy widz krwawych horrorów nie jest przyzwyczajony do ambitniejszego kina i prawdopodobnie nie potrafi być empatyczny na tak wysokim poziomie jaki jest wymagany by w pełni odebrać i zrozumieć film "Mother!". Poczucie grozy przez większość filmu jest tak subtelne i przyczyna jej istnienia tak pozornie banalna, że większość ludzi pewnie mogłaby machnąć na to ręką. W końcu nie często zdarza się obejrzeć horror o zakłócaniu spokoju domowego... Różnica oczekiwań wobec typowego horroru względem tego co ten film prezentuje jest ogromna.